Paweł Zyzak - "Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?”

W warszawskim klubie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich przy ul. Foksal promowano najnowszą książkę dra. Pawła Zyzaka "Efekt domina", której tematem jest finansowanie „Solidarności” w latach 80. przez zachodnie rządy, związki zawodowe, fundacje, kościoły, ale także - służby specjalne. Promocja pod egidą m.in. PKO BP zgromadziła wielu słuchaczy, w tym legendarne postaci I „Solidarności”. Spotkanie moderował prof. Piotr Wawrzyk.

Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Zofia Romaszewska, Irena Lasota oraz Czesław Bielecki vel Maciej Poleski.

"To jest największa książka, jaką do tej pory wydałem" - powiedział szef Wydawnictwa Fronda Michał Jeżewski.

Książka Pawła Zyzaka jest zwieńczeniem jego sześcioletnich badań nad istotą stosunków amerykańsko-polskich w XX wieku, prowadzonych na dwóch kontynentach. Autor akcentuje ogromną rolę, jaką odegrała amerykańska centrala związkowa AFL-CIO w rozwoju ruchu „Solidarność”.

Pomysł na spotkanie z autorem polegał na tym, że obok autora książki wypowiedzą się zarówno osoby, które organizowały pomoc dla podziemia solidarnościowego, jak i ci, którzy tu w kraju pomoc finansową przyjmowali.
Najrzadziej głos zabierała Zofia Romaszewska, choć jej pisma najczęściej cytowano w dyskusji.
Czesław Bielecki zarzucił Pawłowi Zyzakowi zbyt dużo cudzysłowów i rozległość pracy.

Wszyscy recenzenci podkreślali, iż w pracy jest dużo braków, lecz książka jest niesamowita.

Autor książki przypomniał, że „karierę zrobił" na Wałęsie. W 2009 roku Arcana opublikowały książkę Zyzaka "Lech Wałęsa – idea i historia. Biografia polityczna legendarnego przywódcy „Solidarności” do 1988 roku", opartej na jego pracy magisterskiej, której promotorem był prof. Andrzej Nowak.
To po opublikowaniu tej książki Barbara Kudrycka minister nauki z rządu Platformy Obywatelskiej zarządziła kontrolę na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Paweł Zyzak jest zwolennikiem opisywania dziejów na wzór brytyjski czy łaciński, polegający na tym, że relacje świadków i ich emocje są równie ważne jak dokumenty. Autor "Efektu domina" zarzuca polskim historykom trzymanie się sztywno dokumentów wytworzonych przez państwa, w szczególności niemiecką szkołę historiograficzną.

Wbrew opinii Czesława Bieleckiego, zadający pytania uznali, że książka jest zbyt mała, że wiele wątków finansowania opozycji solidarnościowej nie zostało ujętych. Na przykład Adam Słomka z KPN powiedział, że Bronisław Geremek dawał KPN-owi 50 tys. dolarów w zamian za podpisanie kwitu na 500 tys. dolarów.

Kto finansował „Solidarność” w latach 80.? Związki zawodowe w USA i Europie Zachodniej, wywiad amerykański, Watykan czy składki członkowskie?

Irena Lasota stwierdziła:
"Te pieniądze były bardzo ważne. Po wprowadzeniu stanu wojennego okazało się, że te wydawnictwa czy grupy wydające podziemne gazetki (…) ważne było żeby dotrzeć do tych małych miejscowości".
Przykładem rozliczenia się z pomocy finansowej był Dolny Śląsk, inne rozliczenia na II Zjeździe „Solidarności” w 1990 roku zablokował arcybiskup Gocłowski, który stwierdził, że był w komisji rewizyjnej i wszystko jest w porządku.

Te i inne wątki książki Pawła Zyzaka znajdują się w poniższym materiale filmowym portalu blogpress.pl